Cách làm bánh chưng Thái Nguyên ngon chuẩn vị ngày Tết

Trong kho tàng ẩm thực Việt Nam phong phú, mỗi vùng đất lại có một món ăn đặc trưng, trở thành niềm tự hào của người dân. Nếu Hà Nội có phở, Huế có bún bò, thì Thái Nguyên lại nổi tiếng với một món bánh mộc mạc nhưng đậm đà hương vị truyền thống: Bánh chưng Bờ Đậu. Không chỉ là món ăn, chiếc bánh chưng xanh ngọc này còn là biểu tượng của sự tinh túy, cần cù và tấm lòng của người dân làng nghề Bờ Đậu, xã Cổ Lũng, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên.

Hẳn bạn đã quen thuộc với những chiếc bánh chưng vuông vức, to lớn trong mỗi dịp Tết đến xuân về. Nhưng Bánh chưng Bờ Đậu lại mang một vẻ riêng biệt, một hương vị không thể lẫn vào đâu được, khiến những ai đã một lần nếm thử sẽ mãi nhớ về. Vậy đâu là bí quyết làm nên sức hấp dẫn đặc biệt của món đặc sản trứ danh này?

Bánh Chưng Bờ Đậu: Đặc Sản Trứ Danh Đất Chè

Bánh chưng Bờ Đậu được đặt tên theo làng Bờ Đậu, một ngôi làng nhỏ nằm dưới chân đèo Bờ Đậu huyền thoại, nơi đây nổi tiếng với nghề làm bánh chưng truyền thống hàng trăm năm. Vốn dĩ, Bánh chưng Bờ Đậu không chỉ được làm vào dịp lễ Tết mà còn được sản xuất quanh năm, phục vụ nhu cầu thưởng thức của du khách và người dân địa phương.

Điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất của Bánh chưng Bờ Đậu chính là màu xanh ngọc bích vô cùng bắt mắt. Màu xanh này không phải từ lá giềng thông thường, mà là sự hòa quyện của nước cốt lá riềng và lá nếp nương, tạo nên một màu sắc tự nhiên, trong trẻo. Khi cắt ra, ruột bánh có màu xanh cốm dịu nhẹ, lấp lánh như ngọc, vừa đẹp mắt lại vừa thơm lừng.

Hương vị của bánh cũng là một yếu tố làm nên tên tuổi. Bánh có vị ngọt thanh, nhẹ nhàng từ gạo nếp, béo ngậy từ nhân đỗ xanh và thịt lợn, cùng với hương thơm đặc trưng của lá dong và lá riềng. Bánh chưng Bờ Đậu khi ăn không bị ngấy, dẻo mà không nát, đặc biệt khi để nguội, bánh càng trở nên săn chắc, thơm ngon.

Bí Quyết Làm Nên Hương Vị Có Một Không Hai

Để tạo ra một chiếc bánh chưng Bờ Đậu ngon chuẩn vị, người thợ làm bánh phải tuân thủ những quy tắc khắt khe từ khâu chọn nguyên liệu cho đến kỹ thuật gói và luộc bánh. Đây chính là bí quyết được truyền lại qua nhiều thế hệ, tạo nên giá trị cốt lõi của món đặc sản này.

1. Lựa chọn nguyên liệu thượng hạng

• Gạo nếp: Phải là loại gạo nếp cái hoa vàng hoặc nếp nương có hạt tròn, mẩy, dẻo thơm. Gạo được ngâm nước lá riềng pha loãng trong khoảng 8-10 tiếng để vừa đủ mềm, vừa thấm màu và hương thơm.

• Đỗ xanh: Dùng đỗ xanh hạt tiêu, loại đã được tách vỏ. Đỗ được ngâm nở, đãi sạch và đồ chín tới, sau đó giã nhuyễn, tạo thành nhân sánh mịn, bùi bùi.

• Thịt lợn: Lựa chọn thịt ba chỉ tươi ngon, có cả nạc và mỡ để nhân bánh không bị khô. Thịt được thái thành từng miếng vuông vắn, tẩm ướp với gia vị truyền thống như tiêu xay, nước mắm, một chút hạt nêm trong khoảng 30 phút để ngấm đều.

• Lá dong: Lá dong phải là lá dong rừng, có bản to, xanh đậm, không bị rách hay sâu. Lá được rửa sạch, lau khô và xé sống lá để dễ gói.

• Nước cốt lá riềng: Đây là "linh hồn" của Bánh chưng Bờ Đậu. Lá riềng tươi được giã hoặc xay nhuyễn, vắt lấy nước cốt để trộn vào gạo, tạo màu xanh tự nhiên và hương thơm đặc trưng.

Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Gói Và Luộc Bánh Chưng Bờ Đậu

Nếu bạn muốn thử sức với món đặc sản này ngay tại nhà, đây là các bước chi tiết để bạn có thể tự tay làm ra một chiếc bánh chưng Bờ Đậu chuẩn vị.

Bước 1: Sơ chế và chuẩn bị nguyên liệu

• Gạo nếp: Vo sạch gạo, ngâm trong nước lá riềng đã pha loãng qua đêm. Sau đó, vớt gạo ra rổ, xóc nhẹ với một chút muối để gạo đậm đà hơn.

• Đỗ xanh: Ngâm đỗ trong nước ấm khoảng 4 tiếng cho nở, sau đó đãi sạch, cho vào xửng đồ chín. Khi đỗ chín, cho vào cối giã nhuyễn, nặn thành các viên tròn.

• Thịt lợn: Thái thịt thành miếng vuông vừa phải, ướp với tiêu, một chút muối và hạt nêm.

• Lá dong: Rửa sạch từng chiếc lá, lau khô. Xé gân sống lá và cắt bỏ phần cuống. Chuẩn bị lạt tre để buộc bánh.

Bước 2: Gói bánh chưng

• Tạo khung: Gấp 4 chiếc lá dong để tạo thành một khung hình vuông. Đặt một chiếc lá lót ở giữa.

• Cho nhân: Lấy một lớp gạo mỏng trải đều lên trên lá dong. Đặt một viên đỗ xanh lên trên lớp gạo, sau đó đặt miếng thịt ba chỉ đã ướp vào giữa. Lấy một lớp đỗ xanh khác phủ lên trên miếng thịt. Cuối cùng, phủ một lớp gạo nếp dày nữa lên trên cùng.

• Gói bánh: Khéo léo gấp các mép lá dong lại, tạo thành một chiếc bánh chưng vuông vức, chắc chắn. Dùng lạt tre buộc chặt, cố định bánh. Kỹ thuật buộc lạt tre phải đều tay để bánh chín đều và không bị vỡ.

Bước 3: Luộc bánh

• Xếp bánh: Chuẩn bị một chiếc nồi to, xếp phần thân cây hoặc gân lá dong đã cắt vào đáy nồi để bánh không bị cháy. Xếp bánh chưng vào nồi một cách ngay ngắn, không quá chặt.

• Luộc bánh: Đổ nước ngập hết bánh. Đun với lửa lớn cho đến khi sôi, sau đó hạ nhỏ lửa và luộc liên tục trong khoảng 8-10 tiếng. Trong quá trình luộc, cần kiểm tra và thêm nước nóng thường xuyên để nước luôn ngập mặt bánh.

Bước 4: Ép bánh

• Vớt và ép: Khi bánh chín, vớt bánh ra, rửa nhanh qua nước lạnh cho sạch nhớt và lá dong không bị bám bẩn.

• Ép bánh: Xếp bánh chưng lên một mặt phẳng, dùng một tấm ván nặng hoặc vật nặng khác đặt lên trên để ép bánh. Quá trình ép bánh giúp loại bỏ nước thừa, làm bánh săn lại và để được lâu hơn. Ép bánh trong khoảng 6-8 tiếng là tốt nhất.

Thưởng Thức Và Bảo Quản

Bánh chưng Bờ Đậu có thể thưởng thức ngay khi còn nóng hổi hoặc để nguội. Bánh sau khi ép xong có thể để ở nơi khô ráo, thoáng mát và bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh nếu muốn để lâu hơn. Bánh chưng Bờ Đậu đặc biệt ngon khi ăn kèm với dưa hành muối chua hoặc chiên vàng giòn rụm.

Kết Luận

Bánh chưng Bờ Đậu không chỉ là một món ăn, mà còn là một câu chuyện về văn hóa, về sự tỉ mỉ và tình yêu của người dân Thái Nguyên với nghề truyền thống. Mỗi chiếc bánh là sự kết tinh của nguyên liệu thiên nhiên tinh túy và bàn tay khéo léo của người thợ.

Chính những giá trị ấy đã làm nên sức hấp dẫn khó cưỡng của món đặc sản này, và biến Bánh chưng Bờ Đậu trở thành một món quà ý nghĩa, một nét ẩm thực độc đáo mà bạn không thể bỏ lỡ khi đến với vùng đất Thái Nguyên.